© N. Golovanov, S. Krubeck & S. Juncker, Antiquity, CC BY 4.0Najstariju poznatu tvrđavu na svijetu izgradili su lovci-sakupljači prije 8.000 godina
Više otkrivenih naselja iz kamenog doba pripadalo je lovcima-sakupljačima koji su gradili najranija utvrđena naselja na svijetu. Arheolozi su zabilježili ostatke rovova, palisada i zemunica unutar utvrđenja .
Nova studija objavljena je u časopisu Antiquity. U znanstvenoj studiji autori opisuju rezultate istraživanja sa arheološkog lokaliteta Amnja I u zapadnom Sibiru, nadovezujući se na druga utvrđenja iz istog perioda i oblasti.
© FG Karacharov: Schreiber et al. 2022, fig. 3 )Primer utvrđenog naselja. Narandžastom bojom su obilježeni rovovi i zemunice
Populacija lovaca-sakupljača u sibirskoj tajgi koja je 6.000 godina prije nove ere napravila najstariju tvrđavu na svijetu navele je istraživače na razmišljanje. Pojava naselja branjenih palisadama, rovovima uglavnom potiče iz mnogo kasnijih razdoblja i nije karakteristika lovačko-sakupljačkih zajednica .
Zato su arheolozi bili zbunjeni kada su prvi put dobili radiokarbonske datume 1980-ih na jednom lokalitetu, a koji su pokazali da je utvrđeno uzgrađeno milenijumima ranije nego što se mislilo. Da li su lovci-sakupljači bili toliko napredni da izgrade složene odbrambene sisteme? I zašto su to uradili?
© E. Dubovtseva, Antiquity, CC BY 4.0Narandžastom bojom na gornjoj fotografiji obilježena je površina najveće zemunice na Amnji I, a dole je spoljna ivica odbrambene asrhitekture
Iako danas okruženje zapadnog Sibira djeluje surovo i neprijateljski, takav slučaj nije bio prije više tisuća godina. U tom periodu su bili blaži klimatski uvjeti u blizini su se i tada nalazili jezero i reka. Za ribolovce-lovce-sakupljače je to bio pravi raj i idealno mjesto za život.
Zabilježen je nagli porast stanovništva, što je moglo doći do sukoba između zajednica. To je dalje vodilo do toga da oni ograde svoja naselja i izgrade prve poznate tvrđave na svetu .
Najstarije utvrđenje iz kamenog doba zabilježeno na lokalitetu Amnja I
Jedna tvrđava, koja je bila predmet intenzivnih istraživanja i analiza, nalazi se na velikom uzvišenju. Arheološki lokalitet nazvan je Amnja I, dok se Amnja II nalazi malo dalje i nije izgrađeno naselje. Amnja I je smještena u sjevernoj tajgi regiona Donjeg Ob'a. Naselje se nalazi na peščanom platou iznad močvarno-rečne poplavne ravnice.
© H. PiezonkaOstaci gorele zemunice
Međutim lokalitet Amnja I poznat je od ranije. Arheološka iskopavanja između 1987. i 2000. godine otkrila su postojanje drvene palisade, potvrđujući odbrambenu interpretaciju dvije linije utvrđenja (rovove II i III). Otkriven je i dalji, unutarnji rov preko uzvišenja (rov I).
Stambeni objekti, kojih ima 10, su u vidu zemunice pravougaone osnove, površine od 13 do 41 m 2 i dubine 1,8 m. Najveća zemunica od svih nalazi se na vrhu. Unutar zemunica pronađeni su ostaci središnjih ognjišta koja su "dovele su do tumačenja ovih objekata kao dugotrajnih objekata za stanovanje".
Na temelju daljih arheoloških istraživanja iz zemunice arheolozi su otkrili ponovno uništavanje naselja požarom. Ovaj fenomen je zabilježen i na drugim lokalitetima koji su izgrađeni u regionu. Arheolozi smatraju da su ovi požari povezani s nasilnim sukobima .
© prema Stefanov & Borzunov 2008, Antika, CC BY 4.0Grnčarija i litičko oruđe
Na lokalitetu Amnja I pronađeni su ostaci najmanje 45 grnčarskih posuda. "Grnčarija se, posebno, smatra važnim tehničkim razvojem , koji omogućuje nove strategije prerade i skladištenja dugotrajnih visokokaloričnih namirnica kao što je riblje ulje", pišu autori u radu.
Oruđe je uglavnom bilo izrađeno od kvarca, ali su arheolozi pronašli i kremene alatke i brojne glave projektila od škriljca. Od životinjskih kostiju, uspjeli su identificirati losa, irvasa i dabra.
U vremenu prije 8.000 godina u današnjem Sibiru, lokalni ljudi su živjeli od lova, ribolova i sakupljanja divljih biljaka. Na samo nekoliko kilometara od ovog lokaliteta danas žive Nenti i Hanti koji djelomično prakticiraju isti stil života.
Ovaj lokalitet i osam drugih poznatih utvrđenja lovaca-sakupljača u regionu poklapaju se sa nizom inovacija koje svjedoče o značajnim sociokulturnim i ekonomskim promjenama, među kojima su pojava grnčarskih posuda i nagli porast stanovništva i povećan broj zemunica. "U velikoj mjeri podsjećajući na glavne stubove "neolitskog paketa" koji je tipično povezan s ekspanzijom rane poljoprivrede", piše u radu.
Komentari čitatelja
na naše novosti