Novo istraživanje arheologa objavljeno u časopisu Journal of Archaeological Science: Reports otkrilo je da je keramički lonac iz rimske vile u Đeračeu (Sicilija) služio kao prenosivi toalet. Istraživači su analizirali materijal koji se sačuvao na unutrašnjoj strani posude i saznali da se tu radi o drevnim crevnim parazitima. Na osnovu rezultata istraživanja arheolozi su mogli da utvrde kada su Rimljani koristili keramički lonac kao prenosivi toalet, poznatiji kao noćna posuda ili nokšir.

chamber pot roman
Dio ruba noćne posude na mjestu iskapanja rimske vile na Siciliji.
"Konični lonci ovog tipa bili su prilično široko prepoznati u Rimskom carstvu i u nedostatku drugih dokaza često su nazivani posudama za skladištenje. Otkriće mnogih u ili blizu javnih klozeta dovelo je do sugestije da su one možda korišćene kao noćne posude, ali do sada je nedostajalo dokaza", kaže Rodžer Vilson, profesor na UBC odeljenju za klasične, bliskoistočne i verske studije koji rukovodi arheološkim projektom Đeračeu na Siciliji gde je posuda pronađena.


Komentar: Ovo otkriće samo pokazuje koliko rupa postoji u razumijevanju života u prošlosti.


Rezultati analiza naslaga na unutrašnjoj strani posude

Arheolozi na Univerzitetu u Kembridžu analizirali su materijal kore koji se formirao na unutrašnjoj površini keramičke posude koja datira iz 5. veka iz rimske vile na Siciliji. Koristeći mikroskopiju za identifikaciju crevnih parazita, tim iz Laboratorije za drevne parazite identifikovao je jaja crva vlašnja (Trichuris trichiura), potvrđujući da je posuda nekada sadržavala ljudski izmet.

chamber pot roman
© R.J.A. WilsonNoćna posuda iz 5. veka iz rimske vile Đerače na Siciliji


"Bilo je neverovatno uzbudljivo pronaći jaja ovih parazitskih crva 1.500 godina nakon što su deponovana", kaže koautor studije Tiani Vang sa Univerziteta u Kembridžu.

Crvi vlašnja su ljudski paraziti dugi oko pet centimetara i žive na sluzokoži naših creva. Jaja koja polažu se mešaju sa ljudskim fekalijama i tako bi se deponovala u noćnoj posudi tokom upotrebe. Minerali iz urina i fekalija nakupljali su se u slojevima na unutrašnjoj površini lonca dok su se više puta koristili, stvarajući naslage.

"Otkrili smo da su jaja parazita zarobljena u slojevima minerala koji su se formirali na površini posude, tako da su ih sačuvali vekovima", kaže koautorka Sofi Rabinov, takođe iz tima Kembridža.

whipworm
© Sophie RabinowMikroskopska jaja parazita zarobljena u slojevima minerala koji su se formirali na površini posude
Jaja parazita unutar rimske posude

Ovo je prvi put da su jaja parazita identifikovana iz naslaga unutar rimske keramičke posude i potvrđuje da je Đeračeu lonac morao da se koristi za deponovanje ljudskih fekalija.

Iako dimenzije ove noćne posude (visoke 31,8 cm sa prečnikom od 34 cm na obodu) ukazuju na to da je mogla da se koristi za sedenje, više je nego verovatno korišćena u kombinaciji sa pletenom ili drvenom stolicom ispod koje je posuda bila postavljena.

Grnčarske posude su najčešći arheološki predmeti na rimskim lokalitetima. Namena keramičkih posuda u prošlosti bila je višestruka, a to omogućava istraživačima da identifikuju posude koje su imale specijalnu namenu da se koriste kao noćne posude ili prenosivi toaleti, što ih razlikuje od onih koje se koriste kao amfore za skladištenje hrane ili drugih materijala.

chamber pot roman
Jaja parazita su identifikovana iz naslaga unutar rimske keramičke posude
Tehnika istraživanja noćnih posuda neće uvek funkcionisati

Ovakva tehnika istraživanja nokšira ili noćnih posuda će funkcionisati samo ako je bar jedan od onih koji su koristili noćnu posudu zaražen crevnim parazitima. Tamo gde su takvi paraziti danas endemični u zemljama u razvoju, više od polovine ljudi je zaraženo najmanje jednom vrstom crevnih parazita.

Ako su Rimljani bili uobičajeno zaraženi, postoji velika verovatnoća da će ovaj pristup proučavanja identifikovati većinu takvih posuda kao noćne posude. Naravno, ako se sačuvaju obložene naslage na unutrašnjim stranama posuda.

bathhouse roman
© Lorenzo ZurlaOstaci kupatila vile Đerače
Pirs Mičel, stručnjak za parazite koji je vodio studiju u laboratoriji, kaže: "Ovaj lonac dolazi iz kompleksa kupatila jedne rimske vile. Čini se verovatnim da bi oni koji posećuju kupatila koristili ovaj lonac kada su hteli da odu u toalet, jer kupatilima nije nedostajao sopstveni nužnik. Jasno je da im je udobnost bila važna."

Mičel dodaje: "Tamo gde je primećeno da rimski lonci u muzejima imaju ove mineralizovane naslage unutar posude, sada se mogu uzorkovati pomoću naše tehnike da bi se videlo da li su korišćene i kao noćne posude".

Identifikacija jaja crevnih parazita u noćnim posudama ima potencijal da unapredi naše razumevanje sanitarnih uslova, ishrane i zdravlja creva ljudi u prošlosti.

Istraživački projekat Đerače finansira Kanadski istraživački savet društvenih i humanističkih nauka, na osnovu dozvole koju je dala Regione Siciliana.