© AP Photo/
, kaže u razgovoru za Sputnjik profesor Filip Kovačević, koji je imao rijetku priliku da mu na uvid bude dato osam tajnih dokumenata.
Kovačević, koji je gostujući predavač na Univerzitetu u San Francisku i čije je primarno polje istraživanja rad obavještajnih službi, do novih materijala je došao nakon što se u februaru 2016. godine obratio CIA sa zahtjevom za dokumenta vezana za jugoslovenski atomski program.
"Poslije više od godinu i po dana, u oktobru 2017. godine, dobio sam osam dokumenata na ukupno 84 stranice. Dokumenti obuhvataju period od trideset godina, od 1957. do 1986. godine, različitog su formata, od kratkih izvještaja do naučnih studija, i svi su nosili oznaku visoke tajnosti.
Jasno je da se nekoliko generacija analitičara CIA ozbiljno bavilo ovom temom. Dokumenti su na pojedinim mjestima redaktirani da bi se sakrili izvori informacija, a
u propratnom pismu mi je rečeno da postoje još neki dokumenti koji ostaju javno nedostupni zbog uticaja na američku nacionalnu bezbjednost. Dakle, tajni još ima", kaže Kovačević.
U dokumentima CIA u koje je Kovačević imao uvid stoji da je odmah nakon Drugog svjetskog rata Jugoslavija uspostavila saradnju sa SAD na razvoju atomskog programa, i počela da šalje studente na specijalizaciju na američkim univerzitetima. Tako je 1952. godine Jugoslavija, u saradnji sa naučnicima Američkog geološkog društva, izvršila istraživanja širom svoje teritorije i utvrdila da postoje solidna nalazišta uranijuma u Sloveniji (Idrija) i u Makedoniji (Zletovo).
Takođe, u jednom dokumentu iz jula 1979. godine navodi se da samo nalazište u Sloveniji (Žirovski vrh) može godišnje da proizvede 300.000 tona uranijuma, što je dovoljno za oko 300 tona uranijumskog oksida (atomskog goriva).
