​Novo istraživanje o morfologiji unutrašnjeg uva neandertalaca i njihovih predaka dovodi u pitanje uveliko prihvaćenu teoriju da su neandertalci nastali poslije evolucionog događaja koji podrazumijeva gubitak dijela njihovog genetskog diverziteta.
neandertalac
© Allan Henderson pod CC BY 2.0Rekonstrukcija izgleda neandertalca u Prirodoslovnom muzeju u Londonu
Nalazi su bazirani na fosilnim uzorcima iz Atapuerke u Španiji i Krapine u Hrvatskoj, kao i raznih evropskih i zapadnoazijskih lokacija.

Neandertalci su se pojavili prije oko 250.000 godina iz evropskih populacija - takozvanih preneandertalaca - koje su živjele u Evroaziji prije 500.000 do 250.000 godina.

Dugo se vjerovalo da nije bilo značajnih promjena tokom evolucije neandertalaca, ali je nedavno paleogenetsko istraživanje bazirano na uzorcima DNK iz fosila otkrilo događaj velikog gubitka genetskog diverziteta između ranih neandertalaca i kasnijih, klasičnih neandertalaca.

Poznat kao "usko grlo", ovaj genetski gubitak je često posljedica smanjenja broja individua u nekoj populaciji. Paleogenetski podaci ukazuju da se to opadanje genetske varijacije dogodilo prije otprilike 110.000 godina.

Postojanje nekog ranijeg uskog grla povezanog sa porijeklom neandertalske loze je takođe bilo veoma raširena pretpostavka u naučnoj zajednici. Tako su sve hipoteze dosad bile zasnovane na ideji da su najraniji neandertalci imali niži genetski diverzitet nego njihovi preneanderatlski preci, usljed događaja uskog grla.

Međutim, postojanje uskog grla na ishodištu neandertalaca još nije potvrđeno putem paleogenetskih podataka, uglavnom zbog nedostatka genetskih sekvenci dovoljno starih da zabilježe taj događaj i potrebnih za izučavanje drevne DNK.

Istraživači sa Autonomnog univerziteta Barselone i Univerziteta Alkale izmjerili su morfološki diverzitet u strukturi unutrašnjeg uva odgovornoj za osjećaj ravnoteže - polukružnim kanalima. Uveliko je prihvaćeno da su rezultati dobijeni izučavanjem morfološkog diverziteta polukružnih kanala uporedivi sa rezultatima dobijenim pomoću upoređivanja DNK.

Studija se fokusirala na dvije izuzetne kolekcije fosila: sa španske lokacije Atapuerka, stara 430.000 godina - najveći uzorak preneandertalaca u fosilnoj evidenciji, i sa hrvatske lokacije Krapina - najkompletnija kolekcija ranih neandertalaca, stara 130-120 hiljada godina.

Istraživači su izračunali morfološki diverzitet polukružnih kanala iz oba uzorka, upoređujući ih jedan s drugim i sa uzorkom klasičnih neandertalaca različitih doba i geografskih ishodišta.

Nalazi pokazuju da je morfološki diverzitet polukružnih kanala klasičnih neandertalaca jasno manji nego kod preneandertalaca i ranih neandertalaca, što je u skladu sa ranijim paleogenetskim rezultatima.

"Uključujući fosile iz širokog geografskog i vremenskog opsega, dobili smo sveobuhvatnu sliku evolucije neandertalaca. Redukcija diverziteta između uzorka iz Krapine i klasičnih neandertalaca je naročito izražena i jasna - jak dokaz za usko grlo", kažu istraživači.

S druge strane, nalazi dovode u pitanje ranije prihvaćenu ideju da je porijeklo neandertalaca povezano sa značajnim gubitkom genetskog diverziteta, ukazujući na potrebu za novim objašnjenjima njihovog porijekla.

"Bili smo iznenađeni nalazom da preneandertalci iz Atapuerke imaju nivo morfološkog diverziteta sličan kao kod ranih neandertalaca iz Krapine. To dovodi u pitanje opšteprihvaćenu pretpostavku uskog grla na početku neandertalske loze", prenosi Telegraf.